این اردوگاه که در یک پایگاه نیروی دریایی ایالات متحده در جزیره واقع شده است، در سال 2002 برای اسکان زندانیان اسیر شده در افغانستان ایجاد شد و در اوج خود حدود 780 نفر را در خود جای داده بود که اکثر آنها بدون محاکمه بازداشت شدند.
از 39 زندانی که هنوز در گوانتانامو نگهداری می شوند، تنها 9 نفر به جرم جنایت متهم یا محکوم شده اند. بین سال‌های 2002 تا 2021، 9 زندانی در بازداشت جان خود را از دست دادند، دو نفر به دلایل طبیعی و هفت نفر نیز خودکشی کردند. هیچ کدام متهم یا مجرم شناخته نشده بودند.
کارشناسان در بیانیه‌ای که روز دوشنبه به مناسبت بیستمین سالگرد تأسیس این مرکز منتشر شد، از ایالات متحده، یکی از اعضای تازه منتخب شورا، خواستند تا گوانتانامو را ببندد و اعلام کردند که دو دهه «عمل بازداشت خودسرانه بدون محاکمه همراه با شکنجه یا بدرفتاری برای هیچ دولتی غیرقابل قبول است، به ویژه دولتی که ادعای صریح حمایت از حقوق بشر را دارد.
“سایت شهرت بی نظیر”
کارشناسان گفتند: «علیرغم محکومیت قهرآمیز، مکرر و صریح عملیات این مجموعه هولناک بازداشت و زندان با فرآیندهای محاکمه مرتبط با آن، ایالات متحده همچنان به بازداشت افرادی که بسیاری از آنها هرگز متهم به هیچ جرمی نبوده اند، ادامه می دهد.
آنها افزودند: «خلیج گوانتانامو محل بدنامی بی‌نظیر است که با استفاده سیستماتیک از شکنجه، و سایر رفتارهای ظالمانه، غیرانسانی یا تحقیرآمیز با صدها مردی که به این مکان آورده شده و از اساسی‌ترین حقوقشان محروم شده‌اند، تعریف شده است». این تسهیلات به عنوان نمادی از عدم پاسخگویی سیستماتیک در مورد شکنجه، بدرفتاری، و معافیت از مجازات توسط دولت به مسئولین اعطا شده است.
جمعیت سالخورده
با بالا رفتن سن بقیه زندانیان، وضعیت سلامتی آنها رو به وخامت است و بنا به گزارش ها، وزارت دفاع ایالات متحده بودجه ای حدود 88 میلیون دلاری برای ساخت یک آسایشگاه درخواست کرده است.
به گفته کارشناسان، سطح کمک های پزشکی و درمان بازتوانی شکنجه برای زندانیان، علیرغم اینکه طبق قوانین بین المللی مورد نیاز است، ناکافی است.
کارشناسان از ایالات متحده خواستند که سایت را ببندد، بازداشت شدگان را به خانه یا کشورهای امن ثالث بازگرداند، در حالی که اصل عدم بازگرداندن آنها را رعایت کند، به این معنی که آنها را نمی توان به کشوری فرستاد که در آن تحت تعقیب قرار گیرند.
آنها همچنین خواستار جبران غرامت برای زندانیان شکنجه شده و خودسرانه بازداشت شده و کسانی که مجوز شکنجه را داده اند و دست به شکنجه زده اند، همانطور که طبق قوانین بین المللی لازم است، پاسخگو هستند.
تأخیرهای یک دهه دادگاه
از زمان افتتاح این بازداشتگاه در سال 2002، گزارش شده است که تنها 12 زندانی متهم شده اند و تنها دو نفر توسط کمیسیون های نظامی محکوم شده اند.
محاکمه پنج متهم به مشارکت مستقیم در توطئه سال 2001 که منجر به ربوده شدن هواپیماها و پرواز آنها به برج های دوقلوی نیویورک و پنتاگون شد، هنوز آغاز نشده است.
جلسات پیش از محاکمه در مورد درخواست هایی برای سرکوب شواهد شکنجه، اکنون به دهمین سال می گذرد. کارشناسان در بیانیه خود نسبت به این تاخیرها ابراز نگرانی عمیق می کنند. آنها اعلام کردند: «ما به ویژه ناکامی های سیستم قضایی ایالات متحده را در ایفای نقش معنادار در حمایت از حقوق بشر، حمایت از حاکمیت قانون و امکان شکوفایی سیاهچاله قانونی در گوانتانامو با تأیید و حمایت آشکار آنها برجسته می کنیم.
کارشناسان از وکلای مدافع بازداشت شدگانی که “برای حمایت از حاکمیت قانون مبارزه کرده اند و نقض مداوم حقوق بشر در عملکرد روزانه کمیسیون ها را شناسایی کرده اند” تمجید کردند. بدون تبعیض و هرگز نباید به شیوه ای که آنها در گوانتانامو مستقر شدند استفاده می شد.
گزارشگران ویژه و کارشناسان مستقل توسط شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد مستقر در ژنو برای بررسی و گزارش در مورد موضوع خاص حقوق بشر یا وضعیت یک کشور منصوب می شوند. مناصب افتخاری است و کارشناسان برای کارشان دستمزد نمی گیرند.