مونته‌ویدئو، اروگوئه، 25 مه (IPS) – به عنوان یک موضوع عدالت جهانی، بحران آب و هوا به درستی راه خود را به بالاترین دادگاه جهان باز کرده است.
در 29 مارس 2023، مجمع عمومی سازمان ملل متحد (UNGA) به اتفاق آرا قطعنامه‌ای را تصویب کرد که از دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) خواست تا نظر مشورتی در مورد تعهدات دولت‌ها در مورد تغییرات آب و هوایی صادر کند. این ابتکار توسط ایالت وانواتو جزیره اقیانوس آرام، یکی از چندین ایالتی که در معرض خطر ناپدید شدن در زیر افزایش سطح دریا قرار دارد، رهبری شد. این توسط 132 ایالت حمایت شد و به طور فعال توسط شبکه های گروه های جوانان مردمی از اقیانوس آرام و سراسر جهان حمایت شد.
کمپین جامعه مدنی
در سال 2019، گروهی از دانشجویان حقوق از دانشگاه اقیانوس آرام جنوبی، دانشجویان جزایر اقیانوس آرام برای مبارزه با تغییرات آب و هوایی (PISFCC) را تشکیل دادند، یک سازمان منطقه‌ای با شعبه‌های ملی در فیجی، جزایر سلیمان، تونگا و وانواتو. PISFCC با انجمن جزیره اقیانوس آرام – نهاد منطقه ای کلیدی – از درخواست برای نظر ICJ در دستور کار خود حمایت کرد. دولت وانواتو اعلام کرد که در سپتامبر 2021 به دنبال این خواهد بود و سازمان های جامعه مدنی اقیانوس آرام (CSOs) اتحادی را تشکیل دادند – اتحاد برای یک نظر مشورتی عدالت آب و هوا – که از آن زمان به بعد رشد کرد و شامل CSO ها و بسیاری دیگر از سراسر جهان از جمله گزارشگران ویژه سازمان ملل و کارشناسان جهانی.
این کمپین به شدت از رسانه های اجتماعی استفاده کرد و مردم داستان های خود را در مورد تأثیرات تغییرات آب و هوایی به اشتراک گذاشتند و بر اهمیت نظر ICJ برای کمک به حمایت از درخواست ها برای اقدام اقلیمی از جمله دعاوی اقلیمی تأکید کردند. این سازمان در سطح جهانی سازماندهی شد و ابزاری را به اشتراک گذاشت که توسط فعالان سراسر جهان استفاده می شد و به صورت محلی به خیابان ها آمد. در وانواتو، جایی که همه چیز از آنجا شروع شد، کودکان در سپتامبر 2022 تظاهرات کردند تا توجه را به تأثیرات تغییرات آب و هوایی به عنوان بزرگترین تهدید توسعه کشورشان جلب کنند و از درخواست برای رأی ICJ حمایت کنند.
در آستانه نشست UNGA که قطعنامه تاریخی را تصویب کرد، هزاران سازمان جامعه مدنی از سراسر جهان از نامه ای حمایت کردند که در آن از دولت ها خواسته شده بود که از این رای حمایت کنند.
نقش ICJ
ICJ متشکل از 15 قاضی است که توسط UNGA و شورای امنیت سازمان ملل انتخاب می شوند. این سازمان اختلافات حقوقی بین دولت ها را حل و فصل می کند و نظرات مشورتی در مورد مسائل حقوقی که توسط سایر بخش های سیستم سازمان ملل به آن ارجاع می شود ارائه می دهد.
هدف از سئوالات طرح شده برای ICJ روشن کردن تعهدات دولت ها تحت قوانین بین المللی برای حفاظت از سیستم آب و هوا و محیط زیست در برابر انتشار گازهای گلخانه ای ناشی از انسان است. آنها همچنین در مورد مسئولیت های قانونی دولت هایی که آسیب زیست محیطی قابل توجهی را به سایر کشورها، به ویژه جزایر کوچک، و نسل های فعلی و آینده وارد کرده اند، می پرسند.
برای ارائه نظر مشورتی خود، ICJ باید تعهدات کشورها را همانطور که در کنوانسیون چارچوب سازمان ملل متحد در مورد تغییرات آب و هوا در سال 1992 و موافقتنامه پاریس 2015 و همچنین اعلامیه جهانی حقوق بشر و انواع میثاق ها و معاهدات بین المللی ذکر شده است، تفسیر کند. ممکن است قطعنامه های قبلی سازمان ملل متحد در مورد تغییرات آب و هوایی، مانند قطعنامه اخیر که دسترسی به یک محیط پاک، سالم و پایدار را به عنوان یک حقوق جهانی بشر به رسمیت می شناسد، و دیگر قطعنامه های شورای حقوق بشر سازمان ملل و گزارش های دفتر کمیساریای عالی سازمان ملل متحد را در نظر بگیرد. حقوق بشر و کارشناسان مستقل حقوق بشر آن. همچنین ممکن است تصمیمات نهادهای معاهده سازمان ملل و رویه قضایی خود در مورد مسائل آب و هوایی و محیطی را در نظر بگیرد.
مراحل بعدی
طبق اساسنامه خود، ICJ می‌تواند از دولت‌ها یا سازمان‌های بین‌المللی که احتمالاً اطلاعات مرتبطی در مورد موضوع مورد بحث دارند، اظهارات کتبی دریافت کند. در 20 آوریل، این کشور تصمیم خود را مبنی بر اینکه سازمان ملل متحد و همه کشورهای عضو آن را به عنوان «احتمالاً قادر به ارائه اطلاعات در مورد سؤالات ارائه شده به دیوان» اعلام کرد و به آنها 6 ماه فرصت داد تا اظهارات کتبی ارائه کنند، پس از آن آنها سه اظهارنامه خواهند داشت. ماه برای اظهار نظر کتبی در مورد اظهارات ارائه شده توسط دولت ها یا سازمان های دیگر.
جامعه مدنی هیچ حقی برای ارائه اظهارات رسمی ندارد، بنابراین فعالان آب و هوا از هر چه بیشتر مردم می خواهند تا از دولت های خود دفاع کنند تا نظرات محکمی ارائه کنند که منجر به نظر مترقی ICJ شود. پس از پایان ارسال‌ها، ICJ احتمالاً چندین ماه طول می‌کشد تا بررسی شود، بنابراین ممکن است نظر آن در مقطعی در سال 2024، احتمالاً در اواخر سال، مورد انتظار باشد.
نظرات مشورتی الزام آور نیستند آنها تعهداتی را بر دولت ها تحمیل نمی کنند. اما آنها درک جهانی از تعهدات دولت ها تحت قوانین بین المللی را شکل می دهند و می توانند دولت ها را تشویق کنند که مطابقت خود را با استانداردهای در حال افزایش نشان دهند. یک نظر ICJ می تواند بر مذاکرات آب و هوا تأثیر مثبتی داشته باشد و ابتکارات دیرینه را در زمینه تأمین مالی برای ضرر و زیان به پیش ببرد. این می تواند دولت ها را تشویق کند که تعهدات بلندپروازانه تری برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای بدهند. همچنین ممکن است به افزایش آگاهی در مورد خطرات ویژه ای که دولت های جزیره ای کوچک با آن مواجه هستند کمک کند و استدلال هایی را به نفع اقدامات آب و هوایی قوی تر ارائه دهد و به طرفداران آب و هوا کمک کند تا در داخل دولت ها جایگاه خود را پیدا کنند.
یک نظر مشورتی مترقی همچنین می تواند به حمایت از دعاوی داخلی آب و هوا کمک کند: تحقیقات نشان می دهد که دادگاه های داخلی به طور فزاینده ای تمایل دارند به نظرات ICJ و سایر منابع حقوق بین الملل استناد کنند، از جمله زمانی که صحبت از تعیین مسائل آب و هوایی می شود.
این خطر را نمی توان از نظر ناامیدکننده ICJ که صرفاً محتوای معاهدات آب و هوایی موجود را تکرار می کند بدون هیچ گونه پیشرفتی در تعهدات کشورها رد کرد. اما فعالان آب و هوا دلایلی برای انتظار خیلی بیشتر پیدا می‌کنند: بسیاری این را فرصتی بی‌نظیر می‌دانند که با تلاش‌های مداوم خودشان به وجود آمده است تا عدالت اقلیمی را پیش ببرند و برای اقدامی که در مقیاس بحران باشد تلاش کنند.
اینس M. Pousadela کارشناس ارشد تحقیقات سیویکوس، همکار کارگردان و نویسنده CIVICUS Lens و یکی از نویسندگان گزارش وضعیت جامعه مدنی است.
© Inter Press Service (2023) – کلیه حقوق محفوظ استمنبع اصلی: Inter Press Service