نیویورک، 11 آوریل (IPS) – از سرگیری روابط دیپلماتیک بین عربستان سعودی و ایران، و اقدامات دیپلماتیک سعودی ها در قبال بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، بخشی از ارزیابی کلی سعودی ها از منافع ژئواستراتژیک خود است. بر سه هدف متمایز استوار است: ثبات منطقه ای، اعمال نفوذ بیشتر منطقه ای و بین المللی، و صادرات بی وقفه نفت. این سه هدف اساسی کاملاً به هم مرتبط هستند و در دسترس سعودی ها هستند.
ثبات منطقه ای
از سرگیری روابط دیپلماتیک بین عربستان سعودی و ایران با میانجیگری چین محور اصلی استراتژی این کشور بود. هر دو کشور به این نتیجه رسیده‌اند که علی‌رغم دشمنی و رقابت منطقه‌ای، باید به شکلی در کنار هم زندگی کنند.
آنها متوجه شدند که جنگ هشت ساله یمن هیچ کمکی به بهبود موقعیت منطقه ای آنها نکرده است. این یک پیشنهاد باخت-باخت بود. ایران نتوانست جای پای مستحکمی و دائمی در شبه جزیره عربستان ایجاد کند و اگرچه ایران همچنان از حوثی‌ها حمایت می‌کند، اما آنها هیچ توهمی در مورد تبدیل یمن به اقمار ایرانی ندارند.
از سوی دیگر، عربستان سعودی با ممانعت از تسلط ایران بر یمن، دیگر احساس نمی‌کند که ادامه جنگ بدون توجه به اینکه چقدر پول و منابع انسانی بیشتر برای تلاش‌های جنگی صرف می‌کند، هیچ سود بیشتری به همراه خواهد داشت.
این توضیح می دهد که چرا آنها در مورد آتش بس به توافق رسیده اند و آن را تا زمانی که بتوانند راه حلی مورد قبول دوجانبه پیدا کنند، تمدید کرده اند. از سرگیری روابط دیپلماتیک این روند آشتی را تسریع خواهد کرد.
ناگفته نماند که این تضمین نمی شود زیرا روابط متخاصم بین دو کشور عمیق است، اما منافع ملی آنها ناشی از نزدیکی آنها فعلاً بر این نگرانی ها غالب است.
هر دو طرف می دانند که عادی سازی کامل روابط و در عین حال آزمایش نیت واقعی یکدیگر و همچنین رفتار آنها زمان می برد.
به همین دلیل، سعودی‌ها تصمیم گرفتند که اسد، رئیس‌جمهور سوریه به جایی نمی‌رود. او ویرانگرترین جنگ از زمان جنگ جهانی گذشته را پشت سر گذاشته است، البته به قیمت نابودی نیمی از کشور و در عین حال تحمیل درد و رنج عظیم بر نیمی از جمعیت سوریه.
میلیون‌ها نفر هنوز در کمپ‌های بسیاری از کشورهای منطقه، به‌ویژه ترکیه، آواره هستند و میلیون‌ها نفر دیگر هنوز در داخل کشور آواره هستند. بنابراین، اصلاح روابط با سوریه برای سعودی‌ها یک برد برد خواهد بود، زیرا این امر تنها نفوذ آن را افزایش می‌دهد.
نفوذ منطقه ای
سعودی ها کاملاً درک می کنند که نمی توانند نفوذ منطقه ای خود را با جدا ماندن از همسایگان خود تقویت کنند. با توجه به برنامه تسلیحات هسته ای ایران و نگرانی شدید سعودی ها، از سرگیری روابط دیپلماتیک به طور بالقوه می تواند این نگرانی ها را کاهش دهد.
اینکه چگونه سعودی ها می توانند به تغییر پویایی برنامه هسته ای ایران کمک کنند، باید دید. با این حال، یک چیز مسلم است: سعودی‌ها خود را در جایی قرار داده‌اند که می‌توانند به طور بالقوه ایران را به مذاکره با ایالات متحده بازگردانند، هرچند غیرمستقیم. چه موفق شوند و چه نشوند، باز هم می توانند با درگیر شدن با ایران نفوذ بیشتری در این زمینه داشته باشند که قبلاً نداشتند.
و برای اعمال نفوذ بیشتر منطقه‌ای، سعودی‌ها عاقلانه تصمیم گرفتند اسد سوریه را به نشست اتحادیه عرب که ریاض در ماه مه میزبانی می‌کند، دعوت کنند. سوریه در سال 2011 از این سازمان تعلیق شد و توسط بسیاری از قدرت های غربی و کشورهای عربی به دلیل یورش شدید اسد علیه معترضان که منجر به جنگ داخلی طولانی و طولانی شد که طی آن بیش از 600000 جان خود را از دست دادند، تحریم شد.
دعوت عربستان سعودی مطمئناً نشان دهنده یک تحول بسیار مهم است که ادغام مجدد سوریه در میان کشورهای عربی را به همراه خواهد داشت – اقدامی که منجر به ازسرگیری روابط دیپلماتیک کامل بین دو کشور خواهد شد.
تردیدی وجود ندارد که سایر کشورهای عربی از این روند پیروی خواهند کرد و این تنها نقش رهبری عربستان سعودی را در میان کشورهای عربی هموطن خود تقویت می کند.
با بازگشایی روابط دیپلماتیک با ایران و سوریه، سعودی‌ها در مورد هرگونه حل و فصل آینده در مناقشه سوریه، جایی که ایران هنوز نفوذ قابل توجهی دارد، حرفی برای گفتن خواهند داشت.
با توجه به اینکه سعودی‌ها جیب‌های عمیقی دارند و رژیم سوریه در تنگناهای اقتصادی شدیدی است و به ده‌ها میلیارد دلار برای بازسازی نیاز دارد، سعودی‌ها می‌توانند کارهای بزرگ‌تری نسبت به ایران برای ارائه کمک‌های مالی به سوریه انجام دهند. و البته، با کمک های مالی، نفوذ می آید.
رئیس جمهور اسد بیش از آن مشتاق است که نه تنها برای کمک های مالی بسیار مهم، بلکه برای آغاز روند پایان دادن به انزوای دمشق همکاری کند. احیای روابط دیپلماتیک بین سوریه و سایر کشورهای عربی کمک قابل توجهی به آرامش منطقه خواهد کرد و این امکان را برای عربستان سعودی فراهم می کند که توانایی خود را برای تامین نفت در مقادیر زیاد بدون وقفه حفظ کند.
صادرات بی وقفه نفت
برای سعودی‌ها، ادامه صادرات نفت در مقادیر بسیار زیاد و درآمد حاصل از آن در هدف اصلی آن برای تبدیل شدن به یک بازیگر منطقه‌ای است که باید در نظر گرفته شود. داشتن بزرگترین مخزن نفت به سعودی ها مزیت های قابل توجهی می دهد، زیرا بسیاری از مشتریان نفت این کشور می دانند که می توانند برای تامین انرژی برای سال های آینده به سعودی ها تکیه کنند.
بنابراین، از سرگیری روابط دیپلماتیک با ایران و سوریه و کمک مالی به دیگر کشورهای عربی مانند مصر، همواره به ثبات منطقه کمک می کند و به نوبه خود به سعودی ها اجازه می دهد تا صادرات نفت خود را با کمترین وقفه ادامه دهند.
با این حال، هیچ یک از موارد فوق تأثیر نامطلوبی بر روابط سعودی ها با ایالات متحده و روابط ضمنی آن با اسرائیل نخواهد داشت. سعودی ها به طور کامل از نقش حیاتی ایالات متحده در هر دوی این دو کشور، به عنوان تامین کننده اصلی تسلیحات برای پادشاهی و ضامن نهایی امنیت منطقه آگاه هستند.
علاوه بر این، صرف نظر از اختلاف با اسرائیل در مورد مناقشه فلسطین، همکاری ضمنی عربستان سعودی با اسرائیل در زمینه اشتراک اطلاعات و انتقال فناوری اسرائیل بخشی جدایی ناپذیر از هدف ژئواستراتژیک آن بوده و خواهد ماند.
ریاض می خواهد به دشمنان گذشته خود از جمله ایران و سوریه نفوذ کند و در عین حال روابط فعلی خود را با ایالات متحده و اسرائیل، بدون توجه به فراز و نشیب های گاه و بیگاه بین آنها حفظ کند.
همزمان، ریاض در حال تقویت روابط دوجانبه خود با چین، دومین ابرقدرت بزرگ جهان است که عربستان سعودی یک چهارم تولید سالانه نفت خود (به ارزش 43.9 میلیارد دلار در سال 2021، از 161.7 میلیارد دلار کل صادرات) را به آن صادر می کند. رهبر بالفعل کشورهای عربی.
مطمئن باشید که سعودی ها تاکنون توانسته اند با موفقیت از ثروت خود به نفع خود استفاده کنند.
با این حال، نیازی به گفتن نیست که بسیاری از رویدادهای خارجی و منطقه ای می توانند به طور مستقیم و غیرمستقیم بر محاسبات جدید ژئواستراتژیک عربستان سعودی تأثیر بگذارند، از جمله جنگ اوکراین، تنش فزاینده بین ایالات متحده و چین و روسیه، و درگیری های جاری اسرائیل و فلسطین.
با این حال، تحت هر شرایطی، سعودی‌ها با توجه به زمان و شرایط به نفع آنها هستند.
دکتر آلون بن مایر استاد بازنشسته روابط بین الملل در مرکز امور جهانی در دانشگاه نیویورک (NYU). او بیش از 20 سال دروس مذاکره بین المللی و مطالعات خاورمیانه را تدریس کرد.
دفتر سازمان ملل IPS
@IPSNewsUNBureau را دنبال کنید
IPS News Bureau UN را در اینستاگرام دنبال کنید
© Inter Press Service (2023) – کلیه حقوق محفوظ استمنبع اصلی: Inter Press Service